.
Subscribe to my channel Youtube.com/user/DaLiaMuzic
TAMA LIU MAI BAINAKA SIRA, BEM VINDO E OBRIGADA PELA VISITA!

quarta-feira, 3 de junho de 2015

Fernando La Sama de Araujo, Moris Ho Luta, Mate ho Historia!

Timor Leste lakon figura diak ida, laos deit familia maibe Povo iha Nasaun Timor Leste hotu triste tamba tenki lakon figura gerasaun foun ida maka Ministru Estado Coordenador Assuntu Sosial no Ministru Edukasaun Fernando La Sama de Araujo nebe'e fila hikas ona ba aman maromak nia kadunan santu iha loron 2 fulan Junho tinan 2015 iha Hospital Guido Valadares tuku 8:40. 

Fernando La Sama de Araujo mate ho tinan 52 anos, moris iha Manutassi Ainaru Iha loron 26 fulan Fevereiro tinan 1963. Durante nia moris La Sama dedika nia aan tomak ba rai doben Timor Leste, nudar povu kiik no lao ain tanan nia oan, moris husi susar no terus hahu'u husi kiik, wainhira sei kiik nia sai husi eskola no ajuda inan aman hamos duut iha to'os no dala ruma sai "karau atan". Matebian hanesan ex Presidente Parlamento Nasional, oan ba dala 5 husi maun alin nain 8 feto nain 5 no mane nain 3 resultado husi Horacio de Araujo no Emiliana da Conceicao nia domin. Maibe hela deit sira nain 5 tamba husi maun alin nain 8 mate nain 3 (feto 2 no mane 1).

Iha loron 20 fulan Junho tinan 1988, La Sama lidera Estudantes Nasionalistas Universitarios nain 10, hamutuk ho nia harii organizasaun Clandestina Nasional dos Estudantes de Timor Leste "RENETIL" iha Denpasar-Bali Indonesia. Organizasaun ne'e ba Jovens no Estudante Nacionalista Timor oan tomak nebe Estuda ka Serviso iha Indonesia, ho estrategia katak liu husi RENETIL bele isola Timor oan tomak husi influensia ka interesse politika Ideologica Social Economica nebe okupantes sira lansa, alem de ne'e isola Timor oan sira husi ideologia "pancasila" ho estrategia seluk liu husi RENETIL bele habelar funu iha Timor-Leste sai mos issue Nasional iha propria Indonesia nia laran "Timorizasaun no Conflito" iha Republika Indonesia. 

Hahu'u husi loron 20 fulan Junho tinan 1988 nia jura ba nia aan rasik, ba maromak, ba bandeira nasional, ba povu heroico maubere, no jura ba herois matebian sira hotu katak nia sei luta ba libertasaun nasional no sei fiel ba prinsipio Ukun Rasik Aan fiel ho submissaun total ba ordem husi comando superior da luta, jura atu luta to nia raan turuk ida ba dala ikus "ate a ultima gota de sangue" contra invasaun vergonhosa ho okupasaun ilegal no operasaun sistematica husi regime militar Soehartu nian iha Timor-Leste. Jura katak sei luta contra violasoes Povo Maubere nia direito, luta contra injustisa hodi foti no hatur dignidade ema timor oan tomak hanesan mos ema husi rai seluk seluk. Jura atu ema seluk la sama tan nia povu maubere tamba principio ida katak "labele iha tan ema atu sama ema Timor Oan sira" hodi nune, nia rasik hanaran aan "LA SAMA". Fernando La Sama de Araujo nudar codigo luta clandestino nian.

Sira nain 10 nebe harii RENETIL hatoo ba comando da luta konaba resistensia RENETIL hahuu husi biban neba, Fernando La Sama dirige halao actividade RENETIL ba dala uluk depois de comando superior da luta mos hatene RENETIL no reconhece nia existencia, nia sempre consulta ho comandante em chefe das FALINTIL Kayrala Xanana Gusmao nudar dirigente maximo luta ba Independencia nian. 

Iha loron 24 fulan Novembro 1991 liu tiha loron 12 massacre Santa Cruz, INTEL militar Indonesia kaer nia iha nia uma kos hela fatin, nebe sai mos hanesan sede RENETIL iha biban neba. Iha fatin ida naran "Taman Sari" iha zona Sesetan Sanglah Denpasar Bali. Ema kaer nia iha kalan bot no lori nia ba liu interrogatorio iha INTEL sira nia fatin, tortura nia no hatama nia ba kadeia iha Denpasar antes lori nia ba Jakarta. 

Hahu husi loron 25 fulan Setembro tinan 1992 to loron 23 fulan tinan 1998 Fernando La Sama de Araujo sai prisioneiro iha CIPINANG Jakarta hamutuk ho compatriotas camaradas no combatentes sira seluk hanesan Joao Camara, Marito Reis no Kayrala Xanana Gusmao. Fernando La Sama de Araujo mos sai coordenador ba seccao comunicacao social, comissao planeamento no coordenasaun campanha CPCC CNRT orgaun ida nebe mos importante tebes iha movimento Pro-Independencia Timor-Leste nian. 

Husi tinan 1999 to tinan 2001 La Sama continua fali nia estudo iha univeridade Melbourne Australia.

Iha loron 10 fulan Junho tinan 2001 nia funda Partido Democratico PD no assume cargo nudar Presidente Partido Democratico.

Iha tinan 2002 iha tempo Governo Constitucional ba dala uluk hili nia sai hanesan Vice Ministro dos Negocios Estrangeiros no Cooperacao, Vice ba Dr. Jose Ramos Horta nebe tutela cargo nudar Ministro dos Negocios Estrangeiros iha biban neba.

Iha fulan Julho tinan 2007 eleito sai presidente Parlamento Nacional liu husi eleisaun ba Presidente iha Uma Fukun, hahu husi nia eleisaun ba Presidente Uma Fukun Parlamento Nasional no hanesan Presidente Parlamento Nasional nudar orgaun representativo consegue garante estabilidade politica iha Uma Fukun nebe mos contribui ba estabilidade nasional, consegue consolida bloku aliansa maioria parlamentar AMP no sempre bolu atensaun ba governo no mos lori membro parlamento nacional hodi tau matan ba povu aileba sira iha zona isoladas no mos bolu atensaun ba governu atu tau matan ba juventude sira.

Iha Fulan Fevereiro tinan 2007 liu husi conferensia nasional Partido Democratico representante husi municipio hotu hili nia nudar presidente PD hodi concorre ba Presidente da Republica iha eleisoes Presidenciais hodi nune Fernando La Sama de Araujo lori PD no ema rihun ba rihun no grupo oin oin husi vertentes hotu, nia naran sai destakadu bot hanesan lider gerasaun foun nebe tama iha jogo politico iha nivel aas iha nasaun ida ne, maibe circunstancias nebe ita hotu compreende halo nia candidatura "la too rohan no dikin."

Iha fulan fevereiro tinan 2008 nia assume cargo nudar Presidente da Republica interino depois de Presidente da Republica Jose Ramos Horta hetan atentado contra nia sofre kanek hodi halao tratamento iha Australia. Durante nee nia assume internamente knaar nudar Presidente da Republica interino, Fernanso La Sama de Araujo hola iniciativa buka oinsa bele assegura estabilidade Politica Nasional iha biban nebe Nasaun Timor Leste hasoru situasaun fragil ho estado de sitio no emergencia. Buka oinsa atu bele ultrapassa divergencia boot entre estado no grupo armados sira. Nia ho orgauns soberano sira seluk consegue halibur hamutuk hikas PNTL no FDTL hodi tula responsabilidade ba instituisaun rua nee atu serve ba povu nia interesse hodi serviso no aktua hamutuk iha comando ida nia okos hodi hasoru situasoes emergentes hotu iha rai laran liu liu atu buka convense grupo armado Alfredo Reinaldo ho Gastao. Iha ninia lideransa mos, grupo Alfredo Reinaldo no Gastao Salsinha entrega sira nia kilat ho material sira seluk, hodi nune sira entrega mos sira nia aan ba justisa, tamba se laos lideransa ida hanesan nia maka atentado tinan 2008 contra orgaun soberano rua Presidente da Republika ho Primeiro Ministro maka estabilidade nasional bele la hetan garantia nebe bele sobu estabilidade nasional. Neduni atu bele assegura estabilidade Politica, normal funcionamento instituisaun estado nian hotu no estabilidade nasional tenki iha lideransa ida nebe hatene no sensivel ba situasoes hotu, lideransa ida nebe tenki iha ninia integridade fisica no moral hasoru situasoes sira ne rasik.

La Sama mos candidatu ba Presidente ba tinan 2012 to tinan 2017 ho razaun katak to ona tempo ain tanan nia oan ida servi povu maubere liu husi Presidente da Republica, no to ona tempo La Sama husi Frente Clandestina sai Presidente da Republica. Husi Frente Armada, Xanana Gusmao sai ona Presidente da Republika, husi frente Diplomatica Ramos Horta sai ona Presidente da Republika, tempo to ona La Sama husi Frente Clandestina sai Presidnete da Republica.

La Sama nia mehi atu realiza ideia D. Boa Ventura nian nebe funu hasoru estrangeiro atu harii ukun no bandu mesak ba rai povu timor no saudoso Nicolau Lobato hamoris hikas ideia D. Boaventura nian ne iha tinan 1975 no hatutan husi Xanana Gusmao desde 1983 to tinan 1999. Timor Leste hetan nia ukun aan no legal no legitimamente hetan reconhecimento husi comunidade internacional iha loron 20 fulan Maiu tinan 2002, iha ukun aan nia laran Kayrala Xanana Gusmao sai Presidente da Republica ba dala uluk iha periodo tinan 2002 to tinan 2007. Ramos Horta sai Presidente da Republica da dala 2 iha periodo tinan 2007 to tinan 2012. Expectativa Bot La Sama sai Presidente da Republica ba dala 3 iha periodo tinan 2012 to tinan 2017 tamba to ona tempo atu ran foin sai sira kaer volante Nasaun nian lori desenvolvimento lais liu tan ba oin.

La Sama destacado iha foin sae sira nia leet desde funu hasoru ocupacao, desde harii organizacao luta clandestina dos Estudantes Timorenses RENETIL to tama prisaun CIPINANG. Maske la eleito nudar Presidente da Republica ba periodo tinan 2012 to tinan 2017 maibe kargo ikus nebe nia assume mak Ministro Estado Coordenador Assuntos Sociais no Ministro da Educacao. Maibe foin mak halao knaar durante loron 100 ou fulan 3 resin, La Sama tenki husik mundo ne'e iha loron 2 fulan Junho tinan 2015 iha Hospital Nasional Guido Valadares. 

Fernando La Sama de Araujo mate husik hela nia fein Maria Jaquelina ho nia oan Lirio Hadomi Aquino de Araujo.

Adeus La Sama, Lao ho Maromak, no Hela ho Maromak,
No Hamutuk ho Aman Maromak Tau matan ba Povu Timor Leste hodi hetan Paz, Unidade no Moris Mesak!

Fonte: Transmissaun live TVTL
Transcrisaun husi Dalia Kiakilir
Oxford, 03 de Junho 2015

Sem comentários:

Enviar um comentário

Publicação em destaque

"ÉS VIVA"

"És viva" A todas as mulheres Estás triste, Estás só Porque ninguém te fala Porque ninguém te liga Ninguém quer saber d...