.
Subscribe to my channel Youtube.com/user/DaLiaMuzic
TAMA LIU MAI BAINAKA SIRA, BEM VINDO E OBRIGADA PELA VISITA!

quarta-feira, 11 de março de 2020

NULLA POENA SINE LEGGIS (La fo pena wainhira lei la dehan)

Iha mundo tomak, COLIGAÇÃO, ka FRENTE ka MOVIMENTO ne’e iha ninia “PERSONA JURIDICA” maibe ho categoria “PRO TEMPORE”. Ne’e katak, coligação/frente/movimento banati tuir de’it sira nia hakarak “iha tempo ida”, “tempo seluk sira bele muda”.

Husi biban seluk, PARTIDO POLITICO ne’e tuir LPP iha “CARACTER PERMANENTE” (LPP artigo 1 no. 1). Ne’e duni, coligação/frente/movimento labele aas liu fali Partido Politico ninia legalidade.

Iha LPP artigo 9 no. 1, dehan coligação/frente/movimento ne’e hala’o ba “FINALIDADE ESPECIFICA”. Saida mak “finalidade especifica” ne’e lerek? Ida ne’e mak hatur iha Lei Eleitoral ba Parlamento Nacional (LEPN), artigo 20 dehan “COLIGAÇÕES PARTIDARIAS PARA FINS ELEITORAIS”. Artigo rua husi LPP no LEPN ne’e hateten de’it katak “finalidade especifica” ne’e mak “fins eleitorais” ne’e. Partido sira nebe halo coligação/ frente/ movimento ne’e ba hamutuk atu hakat liu BARREIRA ELEITORAL (hanesan Frente Dezenvolvimento Demokratiku/FDD), bele karik MANAN KADEIRA naton hodi ukun (Aliansa Maioria ba Progresso/AMP).

Ba fali CRDTL artigo 106 (hakait ba artigo 85 alinea d]; no artigo 86 alinea h), ne’e problema POS ELEITORAL. Ema hotu tenki hatene katak saida mak PR halo ba Governo ne’e hatur iha artigo 85 (d) no 86 (h). Hakat liu ida ne’e, PR tama “grey zone” (daerah abu-abu) no tenki “patina iha ai-tarak laran”. Oinsa mak artigo rua ne’e hatur PR ninia knar?

1. Ita hahu husi 85 alinea d) dehan katak PRESIDENTE DA REPUBLICA “nomear e empossar” ema ida atu sai PRIMEIRO MINISTRO nebe mai husi PARTIDO ou ALIANÇA ho sasukat ida importante: COM MAIORIA PARLAMENTAR. Saida mak mosu?

¬ Iha 2017, PR fo ba Fretilin + PD halo ALIANÇA ida, maibe ho de’it “MINORIA PARLAMENTAR”. PR foti decisão politica ida nebe RISCO boot liu. Ninia resultado mak Fretilin+PD monu iha dalan klaran tan labele atinji sasukat “MAIORIA PARLAMENTAR”.

¬ Iha 2018, PR fo ba movimento/frente AMP (CNRT, PLP, KHUNTO). PR foti decisão politica maibe mos legalmente forte. Iha processo nia laran, AMP monu (“CNRT baku mate ... PLP hakoi tiha ona”, no “KHUNTO tanis mate”).

2. Ba artigo 86 aliena h) dehan PR mak “Nomear, empossar e exonerar os membros do Governo, sob proposta do Primeiro-Ministro” (tuir artigo 106 no. 2). Saida mak mosu?

ϖ PM lori lista ba PR, PR husu atu “ponderar” ... ikus mai CNRT doko rai los dehan “rejeitar”. Iha ne’e mosu problema “moral”, la’os “constitucional”. Tuir lolos, sira hotu tur hamutuk atu resolve sasan sira ne’e ho dalan “moral” no lalika kedok fali problema “constitucional”.

ϖ Maibe, PR mos kaer metin CRDTL ... lalika soe tempo barak ba problema moralidade AMP nian. Ninia resultado, PR mak tama fali iha “dadur ai-tarak laran”.

3. Artigo 106 ne’e knar PRIMEIRO MINISTRO nian. La’os PRESIDENTE DA REPUBLICA. Ne’e katak, PM simu posse husi PR ... depois PM mak hatur ninia MEMBRO GOVERNO. La’os PR mak hili ka hatudu se se mak sai MG.

ϖ PR rona mak “partidos políticos com assento parlamentar”, “conselho de estado”. Ne’e katak, se partidos políticos iha PN ne’e bele buka malu no halo coligação (tuir PR ninia proposta), PR mos consequente atu kaer ninia liafuan rasik.

ϖ LPP artigo 9, la dehan buat ida konaba ELEIÇÃO ka PARLMENTO NACIONAL ka GOVERNO. Iha lei dehan ... NULA POENA SINE LEGGIS - ne'e katak, saida mak lei la dehan ita lalika kedok tun sae.

ϖ Husi husi CRDTL, la iha demanda ka kbiit ba PR atu hare VALIDAÇÃO husi LPP no LEPN. Tuir dalan los karik, PR halo de’it buat rua – (a) RONA partidos políticos sira iha PN, la’os rona tutan sira iha liur; no (b) rona CONSELHO DO ESTADO. Saida mak PR halo agora ne’e buat foun nebe halo ami académico sira tenki estuda maka’as liu tan, maibe mos hanoin los PR tan nia halo kolen aan de’it. NULA POENA SINE LEGGIS.

Ita nia COLIGAÇÕES ne’e so Fretilin+PD mak “cerai karena dipaksa orang tua”; maibe AMP sira nebe berjilid-jilid ne’e “cerai karena terpaksa ... hati hancur”. Uluk kedas Xavier do Amaral ho Nicolau Lobato hakilar liafuan ida “UNIDADE, UNIDADE, UNIDADE” ... tuir lolos partido Fretilin ho partico CNRT koko atu resolve liafuan UNIDADE ne’e. Nune’e mos FALINTIL sira keta husik sira nia juramento ba COMANDANTE SUPREMO ...

Fonte: Martinho G S Gusmao
https://www.facebook.com/gusmao8998/posts/1576354615846001

Sem comentários:

Enviar um comentário

Publicação em destaque

"ÉS VIVA"

"És viva" A todas as mulheres Estás triste, Estás só Porque ninguém te fala Porque ninguém te liga Ninguém quer saber d...