.
Subscribe to my channel Youtube.com/user/DaLiaMuzic
TAMA LIU MAI BAINAKA SIRA, BEM VINDO E OBRIGADA PELA VISITA!

sexta-feira, 12 de abril de 2013

Estudantes iha Rai liur "HALERIK" la simu Bolsa de Estudo!

  • Estudante sira hein tulun husi governo...! 

Iha tinan kotuk fulan Agosto, hau hatun artigo ida kona ba situasaun difisil nebe'e estudantes sira hela iha rai liur hasoru. Artigo ne'e ho naran "Estudantes Timorenses residentes no Estrangeiro, sera que foram esquecidos?" traduz ba tetun "Estudantes Timor oan nebe'e hela iha Estranjeiro, sera que haluha tiha?"

Motivo nebe'e obriga hau hakerek sobre assunto ne'e ma'ak: 1) Expor sobre situasaun estudantes sira nia dificuldades economicas e financeiras. 2) Informa ba publiku, no liu liu apelo ba Governo nia sensilidade. 

To'o agora laiha parecer e nem rona notisias foun ida konaba estudante sira nia situasaun, a) Bolseiros ho Bolsa de Estudo pendente, no b) Candidatos ba Bolsa de Estudo ho atribuicao pedente. Ita rona mak lian halerik husi estudante sira nebe reklama sira nia direito husu tulun ba Governu. 

Governu halo diak tamba "hatudu" katak iha planu investimentu ba edukasaun no aposta ba jerasaun foun ne'e ba Nasaun nia futuro. Iha estudantes bolseiros lubuk ida mak Ministeriu Edukasaun (ME) haruka ba rai liur hodi estuda, hamatenek-an ho conhecimento hodi kontribui mais tarde ba Nasaun. Kompromisso ho fo-tulun ba sira, husi parte ida, suporta sira nia sobrevivencia hodi hala'o kna'ar estudante nian no ao mesmo tempo  fo motivasaun hodi aplica 100% ba estudo.  

Burokrasia certo, Diplomacia certo maibe parece ke Burokrasia karik sidauk certo lolo'os... tamba sa?

Realidade nebe jovens sira enfrenta dadauk ne'e kontraria ho promessa ou seja kompromisu no aval entre estudantes no ME. Bolsa de estudo nebe governo promete atu fo (ba bolseiros no sira nebe husu bolsa) sidauk simu no hetan resposta to agora (besik tama iha segundo semestre tinan ida ne nian, ano lectivo 2012/2013). Hanusa mak estudantes sira ne'e bele sustenta sira nia moris no aktividade akademika se laiha OSAN? 

Wainhira iha rai liur, sira mesak, laiha familia, e unika fonte de sobrevivencia mak osan ka Bolsa de Estudo. Consequencia husi dificuldades (financeira) obriga sira nebe laiha alternativa seluk tenki abandona estudos  no hanoin buka serviso (nebe la fasil iha ema nia rain) hodi sustenta moris (pao de cada dia) no istika uat hanoin oinsa mak bele continua fali eskola. Sira nebe'e sorte iha ma'ak hetan serviso, seluk, kuitadu, se la husu "esmola" hodi han netik "etu bikan ida", kala hein deit saida mak atu acontece iha loron aban.

Ita lee iha jornal balun (hanesan iha Jornal Independente) dehan katak, Governo exije universidades sira atu bele aplica no investe halo didiak ba kualidade de ensino ho argumento katak "la'os deit husu hari'i eskola diak maibe aplika hotu kualidade ba ensino" hodi bele hetan Taxa de Bom Aproveitamento Escolar iha area Edukasaun! Ne'e ideia no hanoin  diak tebes atu forma Timor nia ema sai matenek ho kualidade, maibe ita husu:

Atu Iha Sucesso no Qualidade ba Area Ensino no Aprendizajen precisa saida? 

Se estudantes sira laiha apoio financeiro hanusa ma'ak sira bele aplika a'an didiak hodi hetan sucesso eskolar?

Tuir informasaun, dadauk ne'e, estudantes sira balun iha Portugal, Brazil, Thailandia no fatin seluk tan, hasoru problema oioin, hanesan la selu "kost" ka renda uma nian, osan ba material escolar no sst., tamba deit bolsa atrasa ba bolseiro sira no ba estudante sira nebe mak hein hela resposta (ao que tudo indica com parecer positivo) sidauk hetan buat ida. Sira hotu agora hela iha  incerteza nia laran, tamba laiha forma atu bele sustenta sira nia moris agora enquanto mais hanoin ba aban nian. Iha evidensias katak estudante bolseiro sira la simu bolsa fulan tolu ona no deve besik 1000€ (Euros) hodi selu alojamento (kost) e ariska, iha kualker momentu  land lord (uma-nain) duni-sai  sira husi residensia nebe sira hela-ba. 

Problema sira ne'e hato’o tiha ona ba embaixada Timor Leste iha Rai refere no ba Ministerio de Edukasaun iha Timor Leste, maibe parece laiha resposta konklusiva ida, balun du'un ba Sistema Sentral Finansas nian ma'ak iha problema, isso apenas uma resposta diplomatika. Mas Problema oinsa, ita la hatene no husu?

Iha Portugal, konkretamente iha Coimbra, Estudantes sira hasoru tiha ona ho Ministro de Edukasaun Dr. Bendito Freitas iha Lisboa (28/11/2012) nebe'e dehan katak "Iha expektativas nebe'e diak "Entedimento entre ministru ho estudante hatudu interesse ho propozitu investimentu iha edukasaun no formação de quadros.  ...nakonu ho kompromissu, ...konaba estudante sira nia estudo, difikuldades no commitment." (Sani iha Forum Haksesuk). Maibe to'o agora, de facto, sidauk iha novidade ruma konaba tulun ka Bolsa de Estudo nebe dehan katak atu atribui iha fulan Fevereiru nia laran. 

Infelizmente, tuir  iformasaun, estudante sira iha Coimbra desiludido ho promesa no desesperado ho sira nia vida. Balun husik tiha ona eskola, balun ba para iha sem abrigos nia uma, e seluk namkari ba Inglaterra no Irlanda buka serviso. Enfim, era uma luz no fundo do tunel... 

Atu hatene liu-tan konaba susar ka difikudades estudantes no bolseiros sira iha rai-liuir hakerek-nain rekomenda sani (lee) mensagens balun mak haktuir iha okos ne'e, husi Rama Cristo, Barcelona Magno, Frelino C Soares no Alu Veva (Foti husi Facebook):

Rama Cristo"Hau atu hatoo deit hanoin ida, se karik bele, iha futuro, buka took meios ruma, oin sa, tecnicamente, estudantes sira nebee preenche criteria para bele hetan bolsa, la precisa hein kleur tinan ba tinan (hein fali diskusaun kona ba OGE). Nao me digas nacao ou Governo la iha "DANA TAKTIS" nebee bele advance uluk lai pergentagem hira ba estudantes sira nebee defenitivo preenche ona criteria hetan bolsa. Hau hanoin estudantes barak mak habusik hela sira nia estudos hanesan saida mak acontece mai hau. Tamba ita haree, saida mak acontece hanesan loloos estado haruka nia soldados sira ba halo funu, mas fo uluk kilta deit. Depois mak buka tuir bala (kartus). Se hetan kartus mak haruka tuir. Ida ne'e, bain hira bala to'o ba, soldados sira mate mohu tiha ona." 

Barcelona Magno: "Familia bolserios tur halo finge l rona tiha,no la liga tiha.seda mak sira nia oan sira enfrenta iha ema nia rai estrangero neba.ita hot-hotu hatene sira acesso bolsu estudo husi governo TL maibe oinsa ho familia sira nia oan nebee mak acesso ba bolsu estudo ne ate agora seidauk simu subsidio husi ita nia governo. 1 hanesan nee significa katak, bolseiros sira ba para buka matenek hodi servi ita nia rai ga ou halo moe ita nia nasaun.nebe husu ba familia bolseiros nian, tenqi foti medidas lalais.ita hein mak buat sira nee acontese derepenti, ita atu fo sala ba se los.i estranha liu mak rona dehan colega bolseiros 1 iha portugal mate tamba S3..???"

Frelino C Soares: "Timór-oan rihun lubun neébé dadauk neé hela iha estranjeiro infrenta situasaun ida susar tebes, Timór-oan hirak neé konstitui husi emár sira neébé iha dependensia direkta ba iha Governo hanesan Estudante neébé hetan Bolsa Estudo no Serviço Reprezentasaun Diplomátika Timor-Leste nian hanesan embaixada, Misaun Permanente, Consulado sira. 

Iha realidade hatudu katak atu tama ona ba fulan tolu (3) bolseiro sira neébé iha Portugal, Brazil, Thailandia sedauk hetan subsídio koná-bá alojamento ho moris nian. Timór-oan hirak neé agora dadauk iha cirkumstansia incerteza nia laran. Iha parte Bolseiro sira nian, haktuir informasaun dehan katak problema neé sira hato’o tiha ona ba iha sira nia Adido Educação iha Embaixada sira Timor-Leste nian maibe la iha resposta konkreto neébé maka sira hetan to’o ohin loron. Haktuir liafuan balun neébé Adido Educação balun neébé dehan ba Estudante sira katak ‘Karta sira hato’o tiha ona ba iha Ministério titular iha capital’. Iha fatin hanesan, situasaun neé mos infrenta husi Diplomáta sira lubun neébé haknaár-an iha Missão Diplomática Timor-Leste nian.

Balun haktuir katak Sistema Sentral Finansa nian maka iha problema, maibe problema ida oinsa? Hakses husi los ka lalos, maibe faktu hatudu katak Bolseiro no Diplomata sira neé la hetan duni sira nia subsídio, maibe ita la hatene koná-bá situasaun ida neé, hau hanoin tenki iha responsabilidade husi Governo atu esplika. Tamba se situasaun neé maka nafatin ignora husi Governo Timór-oan hirak neé bele psikolojikamente prejudikado wainhira halo sira nia knaár no bele mos afeta no hamihis ba iha imagem externa Estado nian em jerál."

Alu Veva: "Iha cituasaun hanesan nee governo la preocupa......tamba nee povo kiik nian...... nem sr halo declarasaun ida ba ME ga, MF atu hsu los tamba sa mk haruka osan ba bolseiro sr tarde...??? mas osan mina nian tarde took ba deputado sr... no ba ministro sr took ...... nee sr preocupa los ...... ameasa dhn la ba serviço mk la iha ga....halo oi2n dt.... realidade ita hare bolseiro sr tane liman hanesan nee....balun debe hela ema nia alojamento too th ona 1000 euro resin, balun osan la iha ba alimentasaun, balun la iha osan atu halo fotocopia ba matéria sr maibe governo nem iha interrrese ba ida nee....... MF la halo halo tranferencia tan dt tuir formasaun....... seandainya osan mina nian tarde took ba MF..... hw sente formsaun sei tunda..... maibe halo dt tranferencia osan iha loron ida dt ba Bolseiro sr nebe kiak iha ema nia rain nee ...... MF la ble fli nee mk .....hw hare ministerio finanças iha hanoin nebe logicá oituan nee iha galae.... ita la ble htne.......?????"

Em conclusao, de facto, mensagem sira iha leten ne'e hatudu katak problema refere existe i la'os novidade ida ba ita nia Governu em tutela Ministeriu Edukasaun no Embaixada "obviamente" sira rasik mos hatene.

Situasaun hirak ne'e preokupante tebes tanto ba estudante nomos ba familia sira, se laiha medidas urgentes atu tulun sira, la hatene oinsa lo'os sira nia futuro. Agora hela oinsa buka solusaun no  fo apoio moral ba estudante sira hodi bele tahan-an iha psychological pressure tamba deit problema sira ne'e. 

Ikus, hau sublinha hikas Rama Cristo nia lia-fuan hanesan lia-menon ida ba ita nia Governo katak ba estudantes sira nebee mak preenche ona criterios para bele hetan Bolsa de Estudo, nusa la atribui ona, hein tan saida?

Hau nia solidariedade no desejo boa sorte!

Dalia Kiakilir Agostinho
in, Estudantes iha Rai liur "HALERIK" la simu Bolsa de Estudo!
11 de Abril de 2013

Referencias:

3 comentários:

  1. Blog kapas ho lingua tetun nbe kualidade...I like it...Keep going...

    ResponderEliminar
  2. Naok momos det sira, dehan kada tinan renova kontratu maibe tinan troka ba troka maibe kontratu tinan 5 nian liu ba mak nafatin hela det . Ema nia economia rai laran mos tun sae sira lahatene halo estudu nee kada tinan ka tinan 5 dala ida ???? OSAN NEE RUIN HO RAN NIAN, LAOS BA KABUN NIAN !!!

    ResponderEliminar
  3. husu maluk bolseiros sira, iha rai estrageiro, hanesan, Portugal, Thailand, Englad no seluk tan ,,, hatudu imi pasensia, buat hotu sei lao diak,,,,,,,, estadu sei analiza buat barak,,,, nudar estudante,,,,, hatudu imi atitude nb diak ,, ita nia guverno sei la taka matan ba imi,,,, atu sai mestri nb diak tenke liu husi alunus nb diak,,,, atu sai patraun nb diak tenke liu husi atan...(Jelara)

    ResponderEliminar

Publicação em destaque

"ÉS VIVA"

"És viva" A todas as mulheres Estás triste, Estás só Porque ninguém te fala Porque ninguém te liga Ninguém quer saber d...