.
Subscribe to my channel Youtube.com/user/DaLiaMuzic
TAMA LIU MAI BAINAKA SIRA, BEM VINDO E OBRIGADA PELA VISITA!

sexta-feira, 10 de maio de 2013

OPOSISAUN ma'ak FRAKU ga GOVERNO ma'ak LAIHA OPOSISAUN?

Debate OJE 2013 iha Parlamento Nacional
Dili Timor
Ohin, loron 10, fulan Maiu, tinan 2013, hau hanoin hakerek kona  ba assunto ida nebe'e tuir hau nia opiniaun labele indiferente. Ao contrariu ba ema balun nia hanoin lao's tamba qualquer "issue" ida mosu ma'ak fanun curiosidade nebe'e ma'ak dukur iha ita nia realidade maibe tamba realidade nebe'e Timor hasoru ma'ak Injustisa, desigualdade no se hakarak temi falta de considerasaun ba Timor oan hotu.

Politicamente correcto wainhira ita afirma katak Povu Soberano no Democratiko, no Konstituisaun dehan katak Povo Soberano no iha poder atu exerce soberania ho intermedio husi sira nia representantes iha Governo. Maibe afirmasaun ne'e contraditoria tebes pois realidade hatudu katak ba Ita (povu) hela deit sufragio universal (direito de voto iha eleisoes) sem hipotese atu controla ou decide sobre vida publica a posteriori (depois). Neste sentido Konstituisaun hakerek ne sala ou ilude (engana). Resultado ma'ak defeito iha sistema democratico "karik".

Chega a um ponto em que ficamos a pensar : "tindakan terlarang di depan mata semua orang, rakyat mengeluh, tapi siapa yang mendengarkan?" ou em Portugues "o acto ilicito esta diante dos olhos de todos, o povo reclama, mas quem os ouve?"

Motivo nebe'e ma'ak influencia hakerek exposisaun ne'e lao's Kontra Posisaun nebe'e ma'ak Ministerio de Turismo hola atu cria Evento Miss Timor, maibe forma nebe'e Ministerio utiliza hodi promove no divulga evento ne'e ba Publico wainhira sira rasik iha consciencia katak evento ne'e rasik la inklui iha OJE 2013. Pois tuir peskisa Timor Post hala'o iha livru 2 OJE 2013 plano aksaun husi Ministerio Turismo ma'ak: 

- Atividade carnaval, sunset market (Merkado loraik) antes ne’e orgniza iha Kristu Rei;
- Timorensia Festifal Carnaval;
- Festifal ekonomia solidaria de atauro; 
- Festa natal no tinan foun;
- Dili Maratona; 
- Peska Deportiva; 
- Kompetisaun foto grafias marinhas Corrida de Beiros e Cavalos;
- Festival de cultura Fronteirica.

Ita hein katak Uma Fukun considera Publico tomak (povu) nia lian hodi bele hola Posisaun nebe'e ma'ak Los Justo no Unanime  ba Parte hotu-hotu, pois claro ona katak Projektu Miss Timor ho orsamento elite 200.000USD lao's Urgente nem muito menos Prioritario hodi sira Ignora simplemente descontentamento sobre aktu ilicito ba forma nebe'e hala'o Projektu ne'e. 

Nao me digas se karik hakarak halo duni Miss Timor, labele adia ba tinan oin, apresenta proposta ba Parlamento no cumpre lei nebe'e ma'ak Orsamento Jeral exige? Hodi nune'e mo'os de uma vez por todas Povo labele sinti ignorado no bele fo apoio ho orgulho no laran tomak ba Miss Timor nebe'e sei bele representa ita nia rain doben furak iha Miss Universe. Pois ita nia Feton Timor  hotu-hotu Bonita no Matenek level hanesan ho feto sira hotu iha rai liur. Laiha ida ma'ak oin a'at, laiha ida ma'ak beik...

Kestaun ida hau koloka ma'ak:

"Orsamento 2013 aprovado ho unanimidade ho apoio husi OPOSISAUN, significa 64 deputados vota a favor incluindo partido de oposisaun FRETILIN e 1 ma'ak la vota (tamba ausente). Automaticamente OJE 2013 laiha OPOSISAUN, e la hatene Se'e ma'ak atu controla no fiscaliza EXECUSAUN do Orsamento ne'e.

Projecto MISS TIMOR husi Ministerio Turismo ne'e exemplo ida nebe hatudu katak laiha controle, dehan PN laiha conhecimento e de facto OPOSISAUN rasik mos laiha Lian (TAMBA SA???). Infelizmente acto ilicito Ministro Turismo Kalbuadi Lay hasoru reaccao maka'as (pressao) husi Publico (povo) em vez de husi Deputados no Oposisaun sira. Sira ma'ak iha poder (kna'ar no competencia) nudar representante Povu nian. 

Beneficio da duvida: OPOSISAUN ma'ak FRAKU ga GOVERNO ma'ak LAIHA OPOSISAUN?"

De facto halo ita duvida no la hatene resposta ida nebe'e ma'ak lo'os kona ba assunto nebe'e refere no mo'os kona ba qualquer assunto ida nebe'e bele mosu tan iha futuro se karik Oposisaun nia Posisaun ma'ak nafatin no la muda.

Opiniao considera relevante ba especificidade assunto ne'e ma'ak husi maluk Ze Luis de Oliveira, Joaozito Viana, Abilio Caldas, Deonisio Berdato Corte-Real no Talik Reis:

Ze Luis Oliveira Uluk kedas hau "alerta" katak ita tenki neon-nain matan-moris" ba klase borguezia. Tanba sira hanesan deit, haree deit mak lei pensaun vitalisia, sira apoia malu hela. Agora kestaun mak ne'e, sira atu goza "klase ne'e" to'o bainhira? Osan husi minarai karik tinan 20 tan komesa menus ona, nune sira atu moris iha nebe? Lalehan kah? Hau espera katak povu bele matan nakloke ona se mak goza no "naok" riku-soin povu nian ne'e, hodi nune ita mak here malu fali iha krize nebe sei mai.

Iha kontekstu tinan 10-20 liu ba, karik papel Opozisaun ne'e halao knaar importante ba boa governasaun (check and balance), maibe "moras" ka frakeza ida husi rejime multipartidaria mak halo lider partidu sira sai "elite" ka dezenvolve ba parpol 2 mak influensidu liu, nune "idiolojia politika" nebe nudar "motor" ba mudansa "mihis" ona ho regalias sira nebe sira hetan nudar "klase elite estado".

Haree deit, ita nian kontekstu agora, susar atu diferensia partidu sira nian idiolojia nebe mak "esquerda" nebe mak "direita". Hotu-hotu hanesan. Partidu "esquerda" sira bele koliga ho partidu "dereita" (PST), nune mos bele kolabora (Fretilin). Tuir hau nian haree, fenomena ne'e "perselingkuhan" partidu sira ne'e hahu husi Politika Pensaun Vitalisia (Fretilin ho opozisaun sira iha 2007), depois governasaun AMP (kazu PST hola-parte mos iha AMP), no ikus mai iha 2013 Fretilin mos "selingkuh" ho BKG liu husi "oferta" Projeito Dezenvolvimentu Oecusse.

Reflesaun mai ita, se elite parpol sira mak hamutuk tiha ona, demokrasia ninian signifikadu mak nebe? Ita sei lao ba rejime demokratiku ka Rejime Oligarkhia? Faktus hira mak akontese ikus-ikus ne'e hanesan nomeasaun Arif Sagran ba CNE husi Fretilin nebe hetan protestu makas iha CCF maibe tenki obdese "patraun" iha Fretilin, aktu inkonstitusional husi PR hanesan viajen ba Roma sem autorizasaun PN no atribuisaun Primera Dama ba Sra. Isabel hodi halao knaar Vice Presidente" partidu opozisaun "nonok" deit, nune mos ho Miss TL deputadu F sira husu Chico kalbuady maibe "mamar" deit (apenas expresa deit pozisaun Sosiedade Sivil - no laos pozisaun rasik). Ne'e hotu mak sei lori konsekuensia ita nian estado sai "Estado Banana". Agora ita hotu komprende ka lae saida mak "Estado Banana"?

Viana Joaozito Oposisaun extra-parlamentar bele sai opsaun ida, maibe klaru katak opsaun ne'e hatudu sei fraku no seidauk organizado. Desizaun ikus sempre hein deit boa vontade ukun sira.

Abilio Caldas Oposisaun iha Parlamento lao nafatin e kontinua halao nia knar nafatin, foin dadaun nee iha Comissaun D moos diskute e sai iha TVTL, hodi marca posisaun deputados sira nian, nebe segunda feira nee sei lori ba plenaria mak sei hola decisaun, Knar Deputados sira nian kontinua halao fiskalizasaun nebe Secretario do estado Parlamentar sempre marca presenca iha Pelario hodi simu sugestaun no criticas sira nee apresenta ba Governo ida nee dehan katak meios ida nebe diak ba ligasaun Parlamento ho Governo. Iha Assunto balun ke mais importantes lui atu hare moris no lalaok desenvolvimento nasaun ida nee.

Deonisio Berdato Corte-Real kapas tebes karik lider Partidos sira hotu hakarak kolabora hodi servisu hamutuk ba servi Estado Timor, maibe at los kuandu la iha kultura pro no kontra ideia wainhira iha debate ba deside buat ruma....diak liu bersatu ida agr ne kontinua dt ba oin ona, no karik bele aumenta tan kadeira 20 iha parlamentu ho nune bele konvida fali lideres hosi Igreja no sociedade sivil sira para bele ba tur iha parlamentu no sai Opozisaun ba Governu ida agora ne...

Talik Reis iha ekipa futebol bainhira jogador ida halo tuir nia hakakarak, la tuir orintasaun ka jogo ekipa, se mak sala? 2007-2012 opozisaun kualia nauk aumenta to ministra justisa tama tribunal, maibe osan lakon la hetan nafatin to agora (oge 2007 la iha relatorio, aumenta retificativo, relatorio la iha nafatin to tama oge 2012; se mak treinador?

Husik opiniao sira ne'e no exposisaun ne'e ba ita hotu bele lee no reflecte, no entanto hanoin hikas sobre hau nia maluk Talik Reis nia comentario, hau nia resposta ma'ak ne'e..: Treinador manda iha liur, mas jogadores sira iha campo laran arbitro ma'ak manda no apoio husi juiz de linha sira. Quando arbitro sira hu'u la lo'os, saida ma'ak acontece...?


Dalia Kiakilir Agostinho
in OPOSISAUN ma'ak FRAKU ga GOVERNO ma'ak LAIHA OPOSISAUN?
Oxford, 10 Maiu 2013

Versaun ho Ingles:
Is the Opposition weak or the Government does not have Opposition?

Versaun ho Portugues:
A Oposição é que é Fraca ou o Governo é que não tem Oposição?


Artigos relacionados:
Miss Timor Leste 2013 - "Projektu Fantasma"

Sem comentários:

Enviar um comentário

Publicação em destaque

"ÉS VIVA"

"És viva" A todas as mulheres Estás triste, Estás só Porque ninguém te fala Porque ninguém te liga Ninguém quer saber d...