KOMUNIKADU IMPRENSA
Povu doben
Timor-Leste,
Ami,
Arte Moris hanesan komunidade arte ne’ebe halibur artista sira, desde 2003 to’o
ohin loron. Arte Moris hanesan mos eskola la’os formal ne’ebe oferese espasu
aprende artistiku nian ba publiku ho gratuitu, durante nian ejistensia.
Durante
Arte Moris nian ejistensia, liu husi eskola la’os formal ne’e, lori hikas
klosan sira ne’ebe hamahan a’an iha ne’e inklui publiku ba aprende hikas
valores koletivu ka matenek organiku husi rezistensia nian ne’ebe ejiste iha
rai liur no rai laran, ne’ebe pratika husi Aswa’in FALINTIL no Povu doben Timor-Leste
hasoru kolonializmu no imperializmu iha Timor. Valores koletivu no matenek
organiku hirak ne’e transforma liu husi produsaun artistika hirak hanesan
muzika, pintura, teatru, dadolin, aiknanoik, eskultura, multimedia inklui halo
re invensaun ba instrumentu arte nian.
Ohin,
iha komunikadu ida ne’e-ami hakarak informa ba publiku katak relasiona ho
dezisaun governu nian liu husi Ministeriu Justisa ba fatin [eis muzeu nasional]
ne’ebe dau-daun ami utiliza hodi atu atribui hikas ba Conselho Combatente
Libertasaun Nasional [CCLN]. Tan ne’e, durante tempu lubun ami halo esforsu
oi-oin tuir lei haruka hodi kopera ho estadu no governu hanesan halo audensia
ho Prezidente Republika, Asesor Primeiru Ministru, Sekretariu Estadu Terras
Propriedade, Sekreariu Estadu Komunikasaun Sosial, Sekretariu Estadu Arte no
Kultura, submete rekursu hierarquico hasoru Terras Propriedade maske Ministeriu
Justisa indefere no partisipa iha dialogu nasional ne’ebe koalia konaba
garantia direitu asesu ba rai no Propriedade.
Husi
esforsu hirak ne’e hotu, ami hatudu ona ami nian koperasaun sem rezerva ba
estadu no governu hodi kontribui ba hari’i dezenvolvimentu ida egualitariu no
la halo esplorasaun husi ema ba ema. Maske nune’e, horiseik loron 1 fulan
dezembru 2021-Ministeriu Justisa aplika ona “despacho da ordem de despejo administrativo” hodi hasai
forsadamente ami, liu husi hasai ona ami nian obra lubun hodi soe sai iha liur
sem fatin serteza ruma no dignu.
Maibe
ami hakarak informa ba publiku katak prosesu legal hirak ne’ebe tuir lolos governu
tenki hala’o antes ba despezu maka hanesan;
Artigu 8
Prinsipiu
Espropriasaun
1. Prosedimentu
espropriativu iha obrigasaun atu konkretiza interese publiku, respeita ema
interesadu sira nian direitu no interese seluk ne’ebe lei proteje, no kumpri
espesifikamente prinsipiu legalidade, justisa, igulidade, proporsionalidade,
imparsialidade no boa fe.
2. Espropriasaun
tenki fornese ba ema interesadu sira tuir padraun moris ida hanesan ka liu-ida
ne’ebe sira iha molok espropriasaun.
Artigu 29
Sesaun Negosiasaun
1.
Bainhira iha sesaun dahuluk ema interesadu sira ho entidade
benefisiariu la hetan akordu, bele halo fali reuniaun foun.
2.
Ema interesadu iha direitu atu koalia kona ba proposta ne’ebe
aprezenta, husu esklaresimentu ka aprezenta kontra proposta.
Artigu 43
Espropriasaun Amigavel
1.
Hafoin notifikasaun, ema interesadu sira iha prazu loron ruanulu,
sura husi simu proposta, atu koalia kona ba proposta ne’ebe aprezenta ona ka
aprezenta kontra proposta.
Tan
ne’e, ami preokupa no lamenta teb-tebes katak;
-
Ministeriu Justisa viola totalmente lei esproriasaun tanba
utilidade publiku husi nian dispozisaun jeral no prosedimentu sira hotu tan la
kumpri prinsipiu espropriasaun nian nomos liu-liu durante ne’e la konvoka
prosesu negosiasaun ho ami.
-
Ministeriu Justisa la promove espropriasaun amigavel hodi koalia
kona ba proposta ne’ebe aprezenta nomos simu kontra kontra proposta.
-
Espasu ida ne’e seidauk iha deklarasaun utilidade publika ne’ebe
publika liu husi Jornal Republika.
-
Ministeriu Justisa seidauk halo mos levantamentu kadastru liu-liu
kona aihoris hirak ne’ebe nu’udar propriedade koletiva arte moris nian maske
balun balun entidade benefiariu sira estraga ona.
-
Estadu no Governu la iha konsiderasaun ba ami hanesan Joven ne’ebe
mos hola responsabilidade hodi kontribui ba dezenvolvimentu Timor sem depende
ba insentivu husi Governu.
Molok
taka, ami mos hakarak ejije liu-liu;
-
Sua Exelensia Prezidente RDTL, Dr. Francisco Guterres “Lu-Olo” atu
konsidera ami nian preokupasaun hirak ne’ebe hato’o ona hodi antes ne’e hato’o
ona, nune’e bele buka solusaun ruma di’ak atu ami kontinua halo ami nian misaun
ne’e ho livre.
-
Husu ba Ministeriu Justisa atu halo implementasaun lolos ba lei
hirak ne’ebe produz uza rekursu povu nian nune’e hodi konsidera mos ami nian
preokupasaun sira hodi buka solusaun ida di’ak no la halo violasaun mai ami
nian direitu.
-
Husu ba Parlamentu Nasional atu halo fiskalizasaun ba implentasaun
lei hirak ne’ebe liu-liu implementa husi Ministeriu Justisa nomos diskute no
buka solusaun ba problema Povu nian ho seriu.
-
Husu ba PDHJ atu bele kontrola no halo prosesu ba entidade hirak
ne’ebe komete aktu violasaun direitu social, politika, kultura no ekonomia
sidadaun sira nian.
-
Husu mos ba CCLN atu ita hotu kopera malu ho di’ak hodi ejije ba
Ministeriu Justisa bele atribui direitu ida igual tuir lei hatete hodi la husik
ita sai vitima ba desizaun ne’ebe inserteza.
- Ami sei la kolabora ba kualker desizaun governu nian ne’ebe viola iha Timor-Leste.
Ikus
liu, ami-Arte Moris hakarak bolu atensaun ba hotu-hotu liu-liu Povu Timor-Leste
tenki hamutuk, matan moris no neon nain, atu la bele monu de’it ba desizaun la
justu no nakonu ho presaun oi-oin hanesan ameasa bo’ot ba halakon ita nian
direitu, kria hela inserteza moris ida iha sosiedade.
Hapara Eviksaun Forsada!
Arte Moris Sempre Moris!
Matak-malirin ba ita hotu!
Madohi,
2 Dezembru 2021
Sem comentários:
Enviar um comentário